Yıl 1993, Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü… Rahmetli Ünsal Oskay’ın ilk dersi… Hoca ilk cümlesinde 400 kişilik sınıfa bir soru sordu: “Çocuklar, dünyada en çabuk bayatlayan şey nedir?” Hepimiz farklı farklı cevaplar verdik, “Ekmek” diyen de oldu, “Pasta” diyen de. Ama cevap “Haber”di. “Bir kişi bir kişiye bir bilgi (haber) verdikten sonra o bilgi bayatlamış demektir” dedi Ünsal Hoca. İnsan bu kez o bilginin detayını ister, “neden”ini, “nerede”sini, “ne zaman”ını vb. sorar dedi ve ekledi: “Gazetecilik, haberi en çabuk şekilde verme işidir”. Kusura bakma Ünsal Hocam, ama şu an bu kuralı uygulayamıyoruz. Çünkü teknolojinin bu kadar geliştiği, dünyanın herhangi bir yerinden yazı, fotoğraf ve video paylaşma süresinin saniyelerle ölçüldüğü bir dönemde etrafımız ambargolarla çevrili durumda.
Pazar’dan Pazartesi’ye
Türkiye’de, otomotiv sektöründeki haber yayını, basılı günlük gazetelerin düzeni üzerine kuruludur ve otomotiv haberlerinin günü Pazartesi olarak belirlenmiştir. Yani günlük gazetelerin hepsinde Pazartesi günü otomotiv sayfaları vardır ve bu sayfalar markalar için haklı olarak çok değerlidir. Otomotiv markaları, kendi haberlerinin daha önce hiçbir yerde duyulmadan, bu sayfalarda ve olabildiğince büyük boyutta çıkmasını arzu ederler. Eğer haber daha önce bir yerlerde çıkarsa bayatlar ve günlük gazetelerde yer alacağı alan azalır hatta yok bile olabilir. Bu nedenle haber konusunun basın mensuplarıyla paylaşıldığı gün ne olursa olsun, haberin bir sonraki Pazartesi günü yayınlanmasını isterler. Örneğin Salı günü bir otomobili kullanırsınız, fotoğraf ve videolarını çekersiniz, basın toplantısına katılıp fiyatı da dâhil olmak üzere en ince detayına kadar öğrenirsiniz, ama size derler ki “Haber Pazartesi gününe kadar ambargolu”. Bir başka deyişle “Haberi küflü bir şekilde okuyucularınıza yedirmek zorundasınız”. Elbette meslek ahlakımız gereği bu tür ambargo isteklerine uyuyoruz. Haberi bekletiyoruz, bayatlatıyoruz ve maalesef okuyucularımıza küflü sunuyoruz (Çok şükür her haberde ambargo olmuyor, yoksa haber portalımıza sadece Pazartesi günü haber girebiliriz). Böylece markaların istedikleri oluyor: Haber her yerde, ama markalar için en önemlisi, basılı günlük gazetelerle eş zamanlı çıkıyor. Hatta bunu sağlamak için çeşitli taktikler uygulayan halkla ilişkiler uzmanları da var. Önemli bir haberin (örneğin Türkiye’de satışa sunulan yeni bir model) basın bültenini size Pazar akşamı saat 18:00’de gönderirler. Bu tür bir bültende ambargo koymalarına gerek bile yoktur, çünkü zaten o bülten 2-3 gün önce günlük basına gönderilmiştir ve size gönderildiği an basılmakta olan Pazartesi günkü gazetelerin otomotiv sayfalarında yerini almıştır. Sabah 03:00’te gönderilen bültene bile şahit oldum. Tesadüfen bilgisayar başında olup haberi 5 dakika sonra yayına verip ilgiliye mail attığımda şaşkınlığını belirten bir cevap almıştım. Ama bence bu durumun uzun süre bu şekilde sürmeyeceği kesin. Değişim kaçınılmaz. Ve bu değişimi ne biz dijital yayıncılar yapacağız ne de markalar yapacak. Değişecek olan basılı günlük gazeteler.
Basılı günlük gazeteler değişecek
“Değişmeyen tek şey değişimin kendisidir” demişler. Bence çok da doğru bir sözdür. Dijital yayıncılıkta saniyeler önemlidir. Bir haberi; değil bir hafta, 10 saniye bekletmemek gerekir. Hız her şeydir. Haberi önce giren (elbette “doğru haber” olmak kaydıyla) kazanır. Bunu dev medya holdingler de yavaş yavaş anlamaya başladı zaten. Hürriyet’in dijital yayıncılıktaki atağı herkesin malumu. Yaklaşık bir yıl önce dijital otomobil dergimiz e-otodergi’deki köşemde de yazmıştım: “Basılı günlük gazetelerin içerikleri dijital yayıncılığına ayak uydurmak ve değişmek zorunda”. İşte o değişim günü gittikçe yaklaşıyor. Otomotiv haberlerinin sadece Pazartesi günleri verildiği günler geride kalacak. Haber; bayatlamadan, günü gününe verilecek. Ama basılı gazetenin içinde, ama o gazetenin tablet nüshasında, ama haber portalında, ama akıllı telefon uygulamasında. Basılı günlük gazetenin otomotiv sayfasında haber verilmeyecek (çünkü bayatlamış olacak), ama o haber detaylandırılacak, bilinmeyen yönleriyle, röportajlarla, tablolarla, grafiklerle, karşılaştırmalarla vb. zenginleştirilecek. Bu sayede gazeteciliğin temel kuralına geçiş yapılacak: “Haber, anında okuyucuya sunulacak”. Bu da rekabeti beraberinde getirecek. Her yayın kuruluşu, otomotiv sektöründe de sıcak haber peşinde koşacak. İşte o zaman gazetecilik daha da öne çıkacak, okuyucular gazetelerde fuar dönemleri hariç sadece Pazartesi günleri aynı haber konularına denk gelmek yerine, her gün farklı otomotiv haberlerini okuma şansına erişecekler. Tıpkı bizim, ambargolu haberler hariç olmak üzere, gece ya da gündüz, bayram ya da tatil, hafta sonu ya da hafta başı, Pazartesi ya da Çarşamba demeden, 4 yıldır www.otomobil.com.tr haber portalımızda yaptığımız gibi.
Dijital yayıncılığa yatırım yapan tüm gazetecilere ambargosuz günler dilerim.
